|
Bolu ili yemek yapmaya meslek edinmiş kişiler ile ünlüdür. Mengen'den
yetişen aşçıların tarihi, padişah mutfağına kadar dayanmaktadır. Atatürk'ün
aşçısı da Mengenlidir. Mengenli ustalar günümüzde bizim memleketimizde
olduğu kadar diğer ülkelerde de tanınmaktadır. Her yıl yapılan Mengen Aşçılar
Festivali İlimizin kültür ve Turizme katkısı açısından büyük önem taşımaktadır.
Yöremizde genellikle mutfak, yemek ve oturmak amacıyla kullanılmaktadır.
Evlerin yapımında mutfağın geniş olmasına ayrıca özen gösterilmektedir.
Köylerde hemen hemen her evin bahçesinde toprak veya tuğladan yapılmış
fırın bulunmaktadır. Odun ateşinde fırında pişen hamurun veya yemeğin lezzeti
oldukça farklıdır.
Yöremizde düğünler "ekmek atımı" denilen gözleme dağıtımıyla başlamaktadır.
Okuyucu düğün için gezerken her eve gözleme bırakır. Bu gelenek kız istemeye
giderken de uygulanmaktadır. Ancak zamanla bu kaybolmaya yüz tutmuş geleneklerimiz
arasına girmiştir. Düğün yemekleri komşuların bir araya gelmesi suretiyle
yapılır. Yayla Çorbası, yaprak dolması, et yemeği, hoşaf, börek, baklava
düğün yemekleri arasında yer alır.
Ayrıca kedi batmazı, paşa pilavı, cevizli çörek, yoğurtlu bakla çorbası,
kabaklı gözleme, katık keş yöreye özgün yiyeceklerdir.
Mudurnu'nun saray helvası yurt çapında ün yapmış bir kuru tatlı çeşididir.
Bolu Mutfağına Özgü Yemekler
ÜZÜMLÜ KABAK HOŞAFI:
Tatla kabak soyulur, kare kare doğranır. Kuru üzüm bir başka kapta
yıkanıp pişirilir. Kabaklar kaynar suya atılır, üstüne şeker ekilir şekerle
de kaynayınca kapatılır.
MÜŞÜR HOŞAFI:
İlk baharda bahçelerde yetişen gavur mancarı denilen bir otla pişirilir.
Her devadır.
COŞ:
Pancarlar temizlenir kabukları ile iyici pişirilir. 3-4 saat kaynadıktan
sonra kabukları soyulur, çok küçük parçalara ayrılır, ekşi olsun diye içine
pestil veya erik kurusu (buruş) katılarak su ilave edilir. 1-2 saat pişirilir.
Soğuyunca kış günlerinde özellikle makarna, pilavla servis yapılır.
KATIK - KEŞ:
Kaynamış yağlı sütten yoğurt çalınır. Yoğurt bir bez torbaya konulup
ağaca asılır bir süre süzdürülür. Daha sonra tuzla yoğrularak özleştirilir.
Biraz çörek otu koyulur, yuvarlak şekil verilerek yaylada gölgede kurutulur.
SU BÖREĞİ:
Unun içine 3-4 yumurta kırılır, tuz ve su ile yoğrulur. Ufak ufak pazıları
kalınca yazılır. Kare kare kesip kaynamış tuzlu suyun içine atılır. Hemen
sonra soğuk suya batırılır. Tepsiye döşeyip arasına yağ sürülür, yarıya
geldiğinde katık - keş maydanozla yapılan iç dökülür. Ocakta pişirilir.
GIRMA BÖREK:
Yufkanın içine kaymam, patates, soğan, nane, maydanoz konulup yuvarlanır
üzeri yağlanıp pişirilir.
YAYLA ÇORBASI:
Bir tencerede tuzlu su kaynatılır. Ayıklanmış pirinç suyun içine atılır.
Başka bir tencerede pişirilmiş nohut ilave edilir. Ayrıca tabakta bir bardak
un, iki kaşık yoğurt, bir yumurta karıştırılıp çorbanın içine katılır.
Piştikten sonra tereyağı kızartılıp üzerine dökülür.
SAKIZ BAKLA ÇORBASI:
Bir tencerede kaynayan suyun içine ufak bir soğan çırpılır. Baklalar
kırılıp yıkandıktan sonra tencereye atılır, pişirilir. İçine un, yoğurt,
bir yumurta, tuz karıştırılır. İyice piştikten sonra yağ kızdırılıp dökülür.
KAŞIK SAPI:
Un, tuz, su, bir yumurta hamur yapılır. Büyükçe bir yufka açılır. Küçük
kareler şeklinde kesilir ve iki ucu birbirine yapıştırılır. Kaynamış suyun
içine bir tencereye pişirildikten sonra süzülür. Tepsiye alınır. Üzerine
keş ceviz tereyağı kızdırılıp dökülür.
KABAKLI GÖZLEME:
Kat kat açılan gözlemelerin arasına kabak ve şeker kavrulup sürülür
ve üstüne döşenir, üzeri yağlanıp kalbura bastırılır. Şekil verdikten sonra
pişirilir, kaymakla yenir.
PALİZE:
Nişasta suyun içine karıştırılır. Şeker ile birlikte kısa bir süre
pişirilir. Muhallebiden farkı sütsüz olmasıdır.
KÜLLÜ ÇÖREK
(Kömme): Un, tuz, karbonat yoğrulur. Ekmek gibi yapılıp külün içine
gömülür. Kabarınca piştiği anlaşılır. Özelliği ocakta az ateşli külde pişirilmesidir.
OVMAÇ ÇORBASI:
Yağ, soğan, kıyma, salça kavrulur üzerine su koyulur kaynatılır. İçine
diğer tarafta hazırlanan yumurta ve un karışımı avuç içinde parçalanıp
tencereye atılır. Pişmesine yakın maydanoz koyulur.
MISIR TAYAMASI:
Mısır unu kaynar suyla iyice karıştırılır. Bir topak alıp tepsiye dağıtılır.
Arasına ceviz koyulur. Üstüne bir topak daha alıp dağıtılır. Üstü çiçek
yağı ile yağlanıp alt üst iyice pişirilir. Börek olarak yenilir.
CEVİZLİ KATMERLİ ÇÖREK:
Un, su, tuz, yağ ile hamur yapılır. Hamur oklava ile açılıp her yufkanın
arasına ceviz döşenip fırına sürülür. Mudurnu da kandiller de, bir somun
büyüklüğünde hamur açılır. İçi tereyağı ile yağlanır ceviz dökülür. Küçük
parçalar halinde kesilir pide şeklinde fırında pişirilir. Komşulara dağıtılır.
KÖY EKMEĞİ:
Haşlanmış patates kepekli unla tuz ve su ile yoğrularak hamur halinde
getirilir. Tuğla veya topraktan yapılmış fırında odun ateşinde pişirilir.
Köy ekmeği hazmı kolay ve lezzetlidir. Bayatlamadığı için tüketimi daha
kolaydır.
PAŞA PİLAVI:
Haşlanmış patatesin kabukları soyulup doğranır. İçine bir iki tane
haşlanmış yumurta doğranır. Soğan, maydanoz, baharat, yağ, limon koyulup
karıştırılır.
KALDIRIK:
Yağın içine soğan doğranır, kıyma koyulur. Kaldırık haşlanıp küçük
küçük doğranıp suyu sıkılır. Bir yumurta kırılıp hepsi bir kavrulur. Tereyağında
olması tercih edilir. Eğer yumurta kırılmazsa yoğurtlu sarımsaklı yenir.
Kaldırık genelde Düzce tarafında yetişen yabani bir ottur.
KEDİ BATMAZ:
Yemek niyetine yenen tatlılardandır. Tencerede tuzlu su kaynatılır.
İçine küçük hamur parçaları atılıp pişirilir, suyu süzülünce üzerine tereyağı
eritilir. Ceviz ve pekmez dökülerek yenir.
SARAY HELVASI
(Depme Helva): Un yağda kavrularak miyane haline getirilir. Şeker suda
ağda kıvamına gelinceye kadar kaynatılır. Daha sonra elde çekiştirilerek
liflenmesi sağlanır. Biraz dinlendikten sonra tepsiye tepilir. Unun ve
şekerin birbirine iyice karıştırılıp yedirilmesi sağlanmalıdır. Daha sonra
tepsiye tepilen tatlı baklava gibi kesilerek servis yapılır. Kış gecelerinde,
insanların birikme dedikleri sohbet toplantılarında yapılan bir tatlıdır.
FINDIK ŞEKERİ:
Dağ fındığı çevirme ile kaplanır. Çevirme şekerin eritildikten sonra
mermerin üzerine dökülüp ile karıştırılarak beyazlanması şeklinde elde
edilir. Kazanda bu malzemenin içine atılan fındıklar çevrile çevrile beyaz
renkli fındık şekeri haline getirilir. Kavrulmuş dağ fındığı havanda şekerle
dövülüp toz haline getirilerek kaşıkla yenilir. Bu da fındıktan elde edilen
başka bir tatlıdır.
MENGEN PİLAVI:
Haşlanmış pirinçler tuzlu suda bekletildikten sonra, tencere de yağ
ve soğan ve et kızdırılır. Biraz su ile pişirildikten sonra pirinç, şeker,
tuz, biber ilave edilir. Piştikten sonra üzerine tekrar yağ gezdirilip
kekik, dereotu ve ceviz ile tatlandırılır.
MANTAR YEMEĞİ:
Yöremizde tespit edilen mantar türleri oldukça fazladır ve bol miktarda
yemeği pişirilmektedir. Mantarlar soğan, maydanoz ve tereyağla pişirilir.
Yöremizde en çok görülen çeşitler:
Akkulak : Kayın ağaçlarının çürümüşlerinde
Karakulak: Karaağaç ve cevizlerde
Et kulağı: Kestane ağaçlarında Malgadun:
Sonbaharda kıraç yerlerde
Cincile: İlkbaharda kıraç yerlerde
Gövenek: Kestane altlarında
Sütliyen: Hiç pişirmeden yenilir.
Gelincik: Mısırlarda biter, beyaz kırmızı renklidir.
Fındık mantarı: Fındıklıklarda yetişir.
Kedi tırnağı: Karnı bahara benzer
Obalan: Eğreltilerde bulunur
Kanlıca, Söbelen, Saçaklı
MANTAR SOTE:
Mantar temizlenip doğranır. Tavaya bir miktar yağ koyulup, önce doğranmış
soğanla biberler ve domates kavrulduktan sonra içine mantar, tuz, karabiber
ve sarımsakla ilave edilip pişirilir.
CİNCİLE BÖREĞİ:
Bir miktar sıvı yağ ile doğranmış soğanlar kavrulup cincile mantarı
ilave edilir. 1 yumurta, 1 çay bardağı sıvı yağ ve 1 bardak süt derin bir
kapta çırpılır. Tepsiye yufkaların üzerine bu karışımı ilave edilerek dizilir.
Ortasına mantar serpiştirilir ve fırında pişirilir.
HAMSİ SALATASI:
Temizlenmiş hamsiler suda haşlandıktan sonra soğan, biber, domates,
maydanoz, haşlanmış patatesle karıştırılarak tabağa koyulur. Üzerine liman
ve zeytinyağı ilave edilir.
MAMURSA:
Mısır unu suya karıştırılarak lapa haline getirilir, pasta görüntüsünü
alınca tepsiye koyulup aralarına yuvalar açılır. Tereyağında pişen yumurtalar
bu yuvalara dökülür. Etrafına peynirler batırılır.
KALÇAK MANCARI:
Çayırlarda yetişen mancar bıçakla çıkartılıp yıkanır ve ayıklanır.
Daha sonra bulgur veya pirinçle birlikte pişirilir.
ISIRGAN MANCARI:
Isırgan toplandıktan sonra sıcak suda haşlanır. Pirinçle yemek olarak
pişirilir veya üzerine sarımsaklı yoğurt dökülerek yenilir.
MAMALİKA:
Mısır unu elendikten sonra lapa haline gelinceye kadar su ile karıştırılarak
pişirilir. Sonra bu karışımdan kaşık kaşık alınıp bir tepside soğutulur.
Aralarına ceviz, keş, peynir veya şekerli süt veya tartı (kavrulmuş kaymak)
ile zenginleştirilir
Efendim sizlere yukarıda Bolu’muzun Mutfak geleneklerini ve özel yemeklerinden
örnekler vermeye çalıştık umarız beğenirsiniz...
Efendim sizlere yukarıda Bolu’muzun Mutfak geleneklerini ve özel yemeklerinden kısa kısa örnekler vermeye çalıştık umarız beğenirsiniz...